Ủy ban “phụ trách cạnh tranh chiến lược với Trung Quốc” của Hạ viện Mỹ đã thông qua dự luật buộc ứng dụng Tiktok “hoặc cắt đứt quan hệ với Đảng Cộng sản Trung Quốc (ĐCSTQ), hoặc rời khỏi thị trường Mỹ”.
        

Ứng dụng Tiktok với khoảng 170 triệu người sử dụng tại Mỹ có nguy cơ bị loại khỏi thị trường này nếu không tách khỏi các quan hệ “mờ ám” với Bắc Kinh. Báo Hong Kong ‘South China Morning Post’ ngày 6/3 có bài “Tiktok được yêu cầu cắt đứt quan hệ với ĐCSTQ hoặc mất khách hàng tại Mỹ”, trong đó cho biết các nhà lập pháp Mỹ đang nỗ lực chuẩn bị ra luật buộc ByteDance, công ty mẹ của Tiktok, phải “thoái vốn” khỏi Tiktok trong vòng 180 ngày, nếu không sẽ bị cấm.
        

Tập đoàn công nghệ hàng đầu của Trung Quốc, ByteDance, có trụ sở tại “thiên đường thuế” Caimans trị giá hơn 200 tỷ USD, bị cáo buộc là “công cụ” trong tay chế độ cộng sản Trung Quốc (báo cáo của Thượng viện Pháp 2023). Tập đoàn ByteDance hiện cũng đang bị Bộ Tư pháp Mỹ điều tra về nghi ngờ giám sát các nhà báo Mỹ.
         

Dự thảo luật của lưỡng đảng do Ủy ban phụ trách cạnh tranh chiến lược với Trung Quốc, do Hạ nghị sĩ Đảng Cộng hòa Mike Gallagher làm Chủ tịch, đã được bỏ phiếu tại cấp ủy ban ngày 7/3 với sự ủng hộ của toàn bộ 50 thành viên. Dự luật yêu cầu Tiktok “cắt đứt quan hệ với ĐCSTQ” được chính phủ Mỹ hỗ trợ soạn thảo. Ngày 8/3, Tổng thống Joe Biden tuyên bố ông sẽ sớm phê chuẩn dự luật nếu Quốc hội lưỡng viện thông qua. Hạ viện Mỹ dự kiến sẽ tiến hành biểu quyết vào ngày 12/3 hoặc 13/3 tới về dự luật trấn áp TikTok sau khi Ủy ban Thương mại và Năng lượng (thuộc Hạ viện) hôm 7/3 đã nhất trí thông qua biện pháp này.
        

Theo AP, dự luật nhiều khả năng sẽ sớm vượt cửa ải Hạ viện đầu tuần tới. Chủ tịch Hạ viện Mike Johnson thuộc Đảng Cộng hòa nhấn mạnh: “Đây là một biện pháp quan trọng của lưỡng đảng để đối phó với Trung Quốc, kẻ thù địa-chính trị lớn nhất của chúng ta, hiện đang tích cực phá hoại nền kinh tế và an ninh của chúng ta”. Tại Thượng viện, một số nghị sĩ cho biết dự luật có thể sẽ buộc phải có một số chỉnh sửa.
        

Về phần mình, TikTok thanh minh là chưa từng chuyển dữ liệu của người sử dụng Mỹ cho chính quyền Trung Quốc, đồng thời lên án “lệnh cấm” vi phạm quyền tự do ngôn luận trong Hiến pháp Mỹ, xâm hại quyền lợi của “5 triệu doanh nghiệp nhỏ” sử dụng ứng dụng này. Tiktok kêu gọi 170 triệu người sử dụng phản đối dự luật.
        

Hiện Bắc Kinh cũng đang theo sát vụ này. Ngày 8/3, tờ ‘Thời báo Hoàn Cầu’ cảnh báo luật này nếu được thông qua “sẽ khiến quan hệ song phương rạn nứt”.
        

Ngăn chặn “con ngựa thành Troy” Tiktok và “giảm thiểu rủi ro”
        

Dự luật yêu cầu Tiktok phải lựa chọn, hoặc cắt đứt quan hệ với nhà cầm quyền Trung Quốc, hoặc rời khỏi Mỹ cho thấy những liên hệ mật thiết giữa kinh tế với vấn đề an ninh, chính trị trong quan hệ Mỹ-Trung. Việc Quốc hội Mỹ hướng đến “tối hậu thư” nói trên với Tiktok nằm trong chính sách “giảm thiểu rủi ro” (trong quan hệ với Trung Quốc, mà chính quyền của Tổng thống Joe Biden xác lập kể từ đầu năm 2023.
        

Khác hẳn với chủ trương “tách rời” khỏi kinh tế Trung Quốc, chính sách “giảm thiểu rủi ro” nhắm vào một số lĩnh vực được coi là đe dọa an ninh quốc gia như các công nghệ cao, thông tin về bộ máy nhà nước, thông tin về cá nhân người Mỹ… Trường hợp Tiktok cho thấy việc thực thi chính sách “giảm thiểu rủi ro” trong quan hệ với Trung Quốc là điều không hề đơn giản tại các xã hội nơi mà quyền tự do kinh doanh, tự do ngôn luận vốn là “khuôn vàng thước ngọc”.
        

Năm 2020, Donald Trump khi còn là tổng thống từng ra lệnh cấm các ứng dựng TikTok và WeChat của Trung Quốc, nhưng lệnh không được thực thi, do bị Bộ Tư pháp ngăn chặn.
        

Bắc Kinh: “giảm thiểu rủi ro” của Âu-Mỹ đồng nhất với chủ trương “tách rời” Trung Quốc
        

Gần đây có một hiện tượng lạ. Trên một số phương tiện truyền thông phương Tây, chủ trương “tách rời” khỏi kinh tế Trung Quốc tiếp tục bị lên án là “thất bại”, cho dù chính quyền Mỹ hiện tại không đi theo chủ trương này trong khi Liên minh châu Âu (EU) cũng không hề có chủ trương như vậy.
        

Bắc Kinh liên tục lên án phương Tây âm mưu “tách rời” khỏi kinh tế Trung Quốc. Trung Quốc cũng thường đồng nhất chính sách “giảm thiểu rủi ro” hiện tại của phương Tây đối với Trung Quốc với chủ trương “tách rời” khỏi kinh tế Trung Quốc. Tuy nhiên, theo nhiều chuyên gia, “giảm thiểu rủi ro” là chính sách thông thường trong kinh doanh, chưa kể đến lý do an ninh quốc gia, và chính Bắc Kinh cũng đã ngầm thực thi chính sách “giảm thiểu rủi ro” trước phương Tây từ hơn 10 năm nay, đặc biệt với chính sách “Made in China 2025”.
        

Phải chăng việc Trung Quốc chỉ trích chính sách “giảm thiểu rủi ro” của phương Tây là một cách nhắc lại lập trường của Bắc Kinh? Một cách để làm giảm ý nghĩa các nỗ lực của chính quyền các nước phương Tây trong việc thực thi chính sách “giảm thiểu rủi ro” với Trung Quốc, vốn không hề dễ dàng? Hay nhằm gieo rắc tâm lý “chủ bại” đối với các xã hội phương Tây trong quan hệ với Trung Quốc?... Có nhiều câu hỏi được đặt ra về vấn đề này./.

Thoibaovietuc.com/Nguôn AFP, AP, RFI, vna