Trang mạng eastasiaforum.org ngày 30/3 đăng bài viết của tác giả Derek McDougall - Giáo sư Trường Khoa học Xã hội và Chính trị tại Đại học Melbourne- thảo luận về di sản của cựu Thủ tướng Australia Gough Whitlam (thuộc Công đảng) trong quan hệ Australia - Việt Nam 50 năm qua, trong đó có những nội dung đáng chú ý.

Với chiến thắng trong cuộc bầu cử năm 1972, Công đảng đã thực hiện những thay đổi trong chính sách của Australia đối với Việt Nam. Chính phủ Whitlam đã rút các cố vấn quân sự còn lại của Australia khỏi Việt Nam Cộng hòa và chấm dứt nghĩa vụ quân sự. Whitlam cũng tách Australia ra khỏi chính sách của Mỹ đối với Việt Nam, để từ đó thiết lập cơ sở cho mối quan hệ mới với Việt Nam.

Sau đó, căng thẳng đã nổi lên giữa chính quyền của cựu Tổng thống Mỹ Richard Nixon và Chính phủ Whitlam khi Australia xa rời chính sách của Mỹ. Chính phủ Whitlam đã không rút lại sự công nhận Việt Nam Cộng hòa khi công nhận Việt Nam Dân chủ Cộng hòa.

Việt Nam thống nhất, thành lập nước Cộng hòa xã hội chủ nghĩa Việt Nam năm 1976. Mặc dù không còn nắm quyền vào thời điểm này, song Whitlam đã “dọn đường” để Australia và Việt Nam thoát khỏi môi trường chiến tranh tàn khốc.

Năm 2023, tầm nhìn của Whitlam về mối quan hệ Australia - Việt Nam gắn liền với lợi ích chung đã được hiện thực hóa - ngay cả khi ông không lường trước được sự phát triển của một cộng đồng lớn người Australia gốc Việt.

Về mặt địa chính trị, Việt Nam quan trọng đối với Australia vì Việt Nam là thành viên của ASEAN - một tổ chức mà Australia coi là một bên đối thoại quan trọng trong khu vực - và vị thế của Việt Nam trong mối quan hệ với Trung Quốc. Quan hệ hợp tác với Australia có ích cho Việt Nam. Những mối quan hệ này cũng hữu ích cho Australia nếu xét đến chiến lược của Australia nhằm đối trọng với Trung Quốc.Việt Nam là một nền kinh tế lớn ở Đông Nam Á. Mặc dù Whitlam có thể đã thấy trước rằng cam kết ngoại giao của Australia với Việt Nam sẽ tạo điều kiện thuận lợi cho các cơ hội thương mại và đầu tư, nhưng ông có thể không ngờ được tốc độ Việt Nam nổi lên như một trong những “con hổ” kinh tế mới của châu Á. Việt Nam đang trở thành một trung tâm sản xuất lớn trong khu vực do có nguồn lao động giá rẻ. Năm 2021, Việt Nam được xếp hạng là nguồn nhập khẩu lớn thứ 9 và là điểm đến xuất khẩu lớn thứ 19 của Australia. Đầu tư của Australia vào Việt Nam cũng được mở rộng: Australia là nhà đầu tư nước ngoài lớn thứ 19 tại Việt Nam năm 2021.Viện trợ của Australia dành cho Việt Nam đã giúp củng cố hơn nữa mối quan hệ song phương. Cầu Cao Lãnh bắc qua sông Mekong, được thông xe vào năm 2018, là một thành tựu thiết thực và mang tính biểu tượng lớn của các khoản viện trợ mà Australia dành cho Việt Nam. Tổ chức Hợp tác và Phát triển Kinh tế (OECD) liệt kê Việt Nam là nước nhận hỗ trợ phát triển lớn thứ 8 của Australia.Việt Nam và Australia cũng là các bên ký kết Hiệp định đối tác toàn diện và tiến bộ xuyên Thái Bình Dương (CPTPP) và Hiệp định đối tác kinh tế toàn diện Khu vực (RCEP). Cả hai nước đều có chung cam kết tự do hóa thương mại.Lượng du khách Australia đến Việt Nam cũng đã giúp tăng cường giao lưu nhân dân giữa hai nước. Việt Nam là nguồn sinh viên quốc tế lớn thứ 5 tại Australia. Việt Nam cũng là một điểm đến phổ biến của sinh viên Australia trong khuôn khổ “Kế hoạch Colombo Mới” và một số trường đại học của Australia đã thành lập cơ sở tại Việt Nam.
 

Năm 2022, Chính phủ Australia và Việt Nam đã tuyên bố ý định nâng tầm quan hệ song phương lên thành “quan hệ đối tác chiến lược toàn diện” - một bước tiến của quan hệ “đối tác chiến lược” đã được thống nhất năm 2018. Các chuyến thăm và tương tác song phương thường xuyên của các nhà lãnh đạo Australia và Việt Nam nhấn mạnh tầm quan trọng ngày càng tăng của mối quan hệ giữa hai nước.

Lực lượng Phòng vệ Australia (ADF) đã hỗ trợ lực lượng gìn giữ hòa bình Việt Nam tại Nam Sudan. ADF đã hỗ trợ đào tạo, cung cấp trang thiết bị và hỗ trợ vận chuyển lực lượng từ Việt Nam sang Nam Sudan.

Trong 50 năm qua, Việt Nam đã chuyển biến từ “chiến trường” thành “thương trường”. Tuy nhiên, ngoài “thị trường” và các mối liên kết, giao lưu nhân dân đã tạo ra chỗ dựa vững chắc cho mối quan hệ Australia-Việt Nam, còn có sự tương đồng đáng kể trong quan điểm địa chính trị đương đại của hai nước. Điều này vượt xa mọi thứ mà Whitlam có thể dự tính./.

Thoibaovietuc.com/Nguồn eastasiaforum.org, TTXVN